10 september 2024, regen, wind, een klapperend zeildoekdak en een ‘tranend’ 360 graden-uitzicht op het groen van Yugen Forest in Dronten. Zo’n zestig deelnemers aan de ‘lopende’ praktijklabs Samen Buurten ontmoeten elkaar voor de eerste, prettig leerzame bijeenkomst van de leergemeenschap Samen Buurten. We zitten heel toepasselijk in de grote, warme gemeenschaps-‘tipi’-tent op een min of meer verscholen bosterrein voor groepsevenementen in de prille, Flevolandse natuur.
De praktijklabs Samen Buurten, jaarleergangen voor community builders in de praktijk, zijn dit jaar van start gegaan. De eerste groep is nog niet afgerond, de vierde is al volgetekend en gaat binnenkort van start. Alle deelnemers van de huidige én toekomstige praktijkgroepen zijn welkom op periodieke, gemeenschappelijke bijeenkomsten van de leergemeenschap, waar zij automatisch deel vanuit maken.
Op deze bijeenkomst leer je vooral van en met elkaar en op weer een andere manier om professioneel samen te buurten. Deze dagen zijn er voor verdieping van brede kennis en het versterken van het netwerk van collega-community-builders.
Marijne Liese, conceptontwerper van de praktijklabs Samen Buurten, legt de opzet en het doel nog eens uit: de praktijklabs, de bijeenkomsten van de leeromgeving en de halfjaarlijkse Communityfeesten - ook voor zorg-, wonen- en welzijnsprofessionals en actieve inwoners - vormen samen met twee, zijdelings lopende effect-onderzoeken door ZonMW en het Verweij-Jonker Instituut, vier bouwstenen voor professionele ontwikkeling van community building en van community builders in de praktijk. Zowel de inschrijvingen voor de praktijklabs, als de opkomst voor deze bijeenkomst bevestigen een behoefte aan professionalisering van ‘samen buurten’, stelt Marijne.
Weerstandsmoesjes
Na een korte, onderlinge oefening in ‘spontaan buurten’ over het thema ‘weerstand’, wordt de eerste, ‘oogst’ al opgehaald: weerstand ontstaat vanuit angst voor het niet kennen. Je kunt het voelen in je lijf. Het uit zich onder collega’s in ‘geen tijd’, ‘te druk’ en andere ‘smoesjes’.
Els Beukers van Hogeschool Windesheim is een van de onderzoekers van het lectoraat Urban innovation, dat zich richt op het meten van de impact van ‘Zelf’ en ‘Doen’ in de nabije leefomgeving. ’Reflecteren en leren’ wordt in de praktijk vaak vergeten, legt ze uit, en dat maakt de kans op weerstand voor innovatie alleen maar groter. Ze noemt drie niveaus van weerstand: weerstand in het actuele proces, dus in de rijdende trein met de bekende cultuur, regels en budgetten. Als tweede, veranderingen in de tijdgeest, het anders denken over samenleven. En als derde, weerstand tegen innovaties uit de niches, zoals (overtuigende) experimenten met innovaties. Els benadrukt dat je juist in deze leeromgeving ervaringen kunt delen, kunt uitzoomen op het grote thema ‘samenlevingsopbouw’ en inzoomen op wat je er zelf mee kunt in je eigen praktijk. Vanuit haar rol als onderzoeker vraagt ze de deelnemers om hun leerervaringen, leervragen en nieuwe inzichten te delen via een werkblad. Ook deze reacties neemt ze mee in een breder onderzoek.
Butterfly effect
Denk niet groot, maar juist klein. Iemand die alles weet van het potentiële effect van kleine steuntjes in de rug en juiste duwtjes in goede richting, ook als het gaat om sociale ondersteuning door buurtverbinders, is Stijn van Kreij, initiatiefnemer van Butterfly Effect. Hij begon als muziektherapeut in de zorg en kwam er gaandeweg achter dat hij in de ‘grootste en snelstgroeiende’ sector van Nederland werkte. “Ik denk dat we als professionele zorg aan de grenzen van onze groei zitten,” stelt hij en benoemt een belangrijke oorzaak: “We zijn gaan geloven dat we vrijwel alle maatschappelijke vraagstukken met professionals kunnen oplossen, vanuit een puur professioneel paradigma. Dit is lastig te doorbreken omdat de zorg van oudsher gebaseerd is op een sterke hiërarchie tussen client en zorgverlener. Jij als professional hebt er verstand van, jij weet hoe het moet. Dat ingesleten patroon staat de uitdaging van samenredzaamheid en gelijkwaardig samenwerken vaak in de weg.”
Hoe doorbreek je 150 jaar hiërarchisch werken? “Niet met grote ingrepen, maar met een cultuuromslag en juist kleine ingrepen. Door bewoners meer ruimte te geven en hen als buurtverbinder in positie te brengen, start je op micro-niveau: in de buurt. Doe als buurtverbinder wat je leuk vindt, waar je talent ligt”, zegt Stijn. “Vergroot de kans op toeval - in de zorg halen we die er juist uit -, probeer weerstand niet vooraf weg te praten. Zoek verbinding en geef waardering. Vaak heb je geen budget nodig, mensen hebben meestal zelf genoeg spullen om iets te organiseren. En ondersteun bewoners om zelf om te gaan met het alledaagse gedoe in de gemeenschap, zoals bij een burenruzie. Laat dat niet aan de woningcorporatie over.” Hij schreef er het liedje ‘Microsong’ over: ‘Als alles klein was, how great would that be?’
Perspectiefwisseling
Systemisch antropoloog Anke Tijtsma van Buro AanZet geeft een praktische workshop die voortborduurt op de perspectiefwisseling en cultuuromslag die Stijn noemt. Ook Anke richt zich op het anders omgaan met weerstand. Aan de hand van acht vragen die ze verdeeld over het ronde uitzicht op de plastic ramen ophangt, bespreken de deelnemers in groepjes de vraag achter de vraag: Wat is er zo waardevol dat het met weerstand beschermd moet worden? Wat probeert weerstand ons te vertellen? Wat is de boodschap? Wat kan er zonder weerstand zo maar verloren gaan? Wat weten de vertoners van weerstand wat jij niet weet? Wanneer deed of doet deze weerstand zich nog meer voor? Wat zegt ons dat? Met wie of wat is de weerstandvertoner verbonden, aan wie of wat is hij/zij loyaal? Wat vertelt het ons over triggers? Waar is weerstand een oplossing voor?
“Verrassend”, noemde een deelnemer de uitkomst in hun groepje: “Er kan ook te weinig weerstand zijn”. “Wat wil beschermd worden? Dat is wat resoneert en aan het denken zet”, zegt een ander. En, waar deze dag om draait: “Ik kan hier iets mee in mijn eigen functie!”
De volgende bijeenkomst van de leeromgeving zal plaatsvinden in 2025. Dit jaar is er nog een Communityfeest op 3 december.
Meer lezen?
