Een feest was het weer in Agora Theater Lelystad. Zo’n 150 formele en informele community-builders kwamen op 3 december bijeen voor het tweede Samen Buurten-communityfeest van dit jaar.
Verbinden is soms een ware kunst, soms een ‘cadeautje’ dat je toevalt, zoals de spontaan gevormde groep vertegenwoordigers van bewonersinitiatieven die veel uit te wisselen hadden en nog lang bleven napraten.
“Vandaag zoeken we de schurende kant van verandering op”, zegt Marijne Liese, initiatiefneemster van de Samen Buurtenbeweging – ‘van zorg naar kwaliteit van leven’ - in Flevoland. Een concept dat geen doelen en KPI’s kent, maar “navigeert op spanning, behoeften en beweging van mensen”, zegt Melle Reuvecamp, projectleider Samen Buurten.
Geen doelen, herhaalt hij, “maar wie had gedacht dat we dit jaar twee keer een communityfeest, elk met 150 deelnemers zouden vieren en 64 buurtverbinders zouden opleiden bij de Samen Buurten Praktijklabs, die ook bijna alle 64 de eerste leergemeenschapsbijeenkomst bezochten? Plus de bestuurdersbijeenkomst waaraan zo goed als alle bestuurders in de gehandicaptenzorg in Flevoland deelnamen.” Bovendien loopt er een actieonderzoek van het Verweij Jonker instituut naar de resultaten van de Samen Buurten ABCD-methode, asset based community development. En tot slot volgt hogeschool Windesheim de leergemeenschap van buurtverbinders in opleiding en gaat daarbij dieper in op leervragen van de cursisten.
TERUGBLIK OP HET PROGRAMMA VAN HET COMMUNITYFEEST:
- 12.30 uur - 13.00 uur | Inloop Communityfeest Samen Buurten
Haakjes
‘Neemt u deel aan de Praktijklabs?’, wordt aan de ‘feestgangers’ gevraagd bij binnenkomst. Deze buurtverbinders in professionele opleiding, kregen onverwacht een extra opdracht om ook onder dit publiek ‘haakjes’ te zoeken voor contact en verbinding. Leren van nieuw ontdekte succesfactoren én, evenzeer van belang, ‘ontleren’ van gewoonten die de beweging van zorg naar leven in de weg staan, tot het durven laten schuren in buurtcontacten; daar ligt de focus op deze dag. Wat dat allemaal oplevert? Onder meer talent. Niet alleen van buurtbewoners, ook van de buurtverbinders zelf, zo laat singer-songwriter en Praktijklab-deelnemer Maud Wilms horen.
- 13.00 uur - 13.10 uur | Feestelijke opening - Communityfeest Samen Buurten
Melodieën
Maud leert de deelnemers en laat hen ook horen hoeveel melodieën er zoal gecomponeerd zijn met maar vier akkoorden. Ze speelt en zingt de ene wereldhit na de ander, kunstig gearrangeerd met één versregel per hit in een vloeiend geheel. “Die vier akkoorden doen me vaak denken aan de Samen Buurten ABCD-methode”, zegt ze. “Denk ook maar eens aan alle melodieën die mogelijk zijn tijdens jullie werk.” Maud en mede-Praktijklab-cursiste Lisa Tump delen desgevraagd hun leerervaringen. Maud: “’Een ander meenemen’ en van ‘voor’ naar ‘door’.” Lisa voegt toe: “Niet zelf in de actie schieten.”
- 13.10 uur - 13.25 uur | Ervaringen van de praktijklabdeelnemers
- 13.25 uur - 13.40 uur | Actieonderzoek & Transformatie door leren en loslaten - Verwey Jonker Instituut
Actie-onderzoek
Esther de Weger, onderzoeker voor het Verweij Jonker Instituut vertelt over het lopende actieonderzoek, waarin wordt gemeten hoe de systeemwereld en leefwereld dichter bij elkaar komen door de opgedane kennis en ervaringen in de ABCD-praktijklabs en de groeiende leergemeenschap van praktijklabdeelnemers. Meer specifiek: wat brengt het Samen Buurten-concept teweeg als het gaat om gemeenschapsontwikkeling? De term ‘brave spaces’ valt als middel om de beweging ‘van zorg naar leven’ zelfs nog te versnellen.
Esther beschrijft brave spaces als veilige ruimtes waar je gesprekken moedig kunt laten schuren en waar je in co-creatie op gemaakte fouten kunt reflecteren. Waar je aannames kritisch kunt onderzoeken en oude, ineffectieve methoden kunt doorbreken. Samen met de zaal verzamelt ze voorwaarden voor een brave space: nieuwsgierigheid, vertrouwen en veiligheid. Maar ook, fysieke ruimtes aanbieden, luistergroepen vormen, respectvolle dialogen voeren en breder kijken. Wat is bijvoorbeeld de behoefte van mensen die nu nog geen zorg nodig hebben? Esther benadrukt als laatste: “Je hoeft het er niet met elkaar eens te worden, respecteer de ander, geef ruimte en overtuig niet.” Ze verwacht in het voorjaar met de eerste concrete bevindingen van het actieonderzoek te komen.
- 13.40 uur - 14.25 uur | Keynote: Bionda Bosma - Rake vragen: Losmaken en verbinden. Beweging brengen in wat vastzit.
Rake Vragen
Bionda Bosma en Lysette van Zijl-de Groot, trainers bij Rake Vragen, voeren samen met de zaal, in alle veiligheid, een aantal ‘schurende’ gesprekjes uit de praktijk, op basis van wat zij uitleggen als ’rake vragen’. Vragen die losmaken en beweging brengen in wat vastzit. Alles wat niet in beweging is, is onnatuurlijk, leren ze de zaal. Alleen mensen en systemen zijn in staat om stilstand te creëren. Een goed meetpunt van je eigen ‘bewegingsruimte’ is, om je armen te spreiden en fysiek voor jezelf aan te geven hoe breed of smal de brandbreedte is van waaruit je naar de wereld en naar specifieke oplossingen kijkt. Vervolgens kun je je afvragen: kan ik die bandbreedte iets oprekken? Bijvoorbeeld door moedig te denken: Wat is er óók mogelijk en wat nog meer? Dát zijn rake vragen.
- 14.30 uur - 16.30 uur: Parallelronde 1 & 2
Verdiepende workshops
Na de keynotes is het tijd voor verdieping en oefening in de workshops. Bionda en Lysette laten deelnemers in hun workshop oefenen met rake vragen aan collega’s, buurtbewoners of zorgaanbieders om situaties die vastzitten weer in beweging te brengen, terwijl Esther de Weger haar deelnemers in groepjes laat nadenken over hoe je een brave space zou ontwikkelen in de eigen werkomgeving. Ook ABCD-procesbegeleider, Johannes van den Eerenbeemt van bureau Ludens, zoomt in zijn sessie in op ‘schurende situaties in gemeenschappen’. Rutger van Weeren, adviseur inwonersparticipatie bij Flever, uitvoeringsorganisatie voor vernieuwing van zorg en welzijn in Flevoland, leerde in deze sessie dat zorg en welzijn over iedereen gaat en dat je van bevoogdend naar faciliterend moet werken. Neem de gemeenschap dus als uitgangspunt. ”Het was een bevestiging van wat ik onbewust al doe”, zegt hij. Johannes van de Eerenbeemt staat erbij en glundert tevreden.
Download hier de PowerPoint van Johannes van den Eerenbeemt. Bionda, Lysette en Esther maakten geen gebruik van een inhoudelijke PowerPoint.
Gemeenschapsopbouw
Buurtverbinden kan niet vroeg genoeg beginnen, weten de 88 leden en toekomstige bewoners van burgerinitiatief en wooncorporatie De BinnenHaven in Almere. Woordvoerder Hans van Bragt illustreert dit met de buurtactiviteiten vanuit het project dat wacht op de laatste toestemmingen om zo’n 100 sociale huurwoningen te gaan bouwen. Op de bouwlocatie staat een container waar de BinnenHavers regelmatig samenkomen en al (buurt)activiteiten organiseren, zoals zwerfvuilacties: “We zien dat jullie goede buren zijn”, is een van de hoopvolle reacties die ze nu al horen. Nog een opmerkelijk feit: Hans van Bragt helpt de gemeente Almere met het schrijven van een beleidsplan voor het omgaan met vergelijkbare burger-wooninitiatieven.
Een tweede, inspirerend burgerinitiatief in Almere is de voorzorgcirkel in Muziekwijk-Zuid. Bewoonster Hans van Steenis: “Ik las er iets over in de nieuwsbrief van ZorgSaamwonen, las daarna het boek van Henk Geene en dacht: ‘dat kan hier natuurlijk ook’.” Samen met overbuurman Rob Brugge, brachten ze folders rond bij alle woonhuizen op loopafstand(!) en belden daarna aan om vragen te beantwoorden en een toelichting te geven. Hans nu: “Deze voorzorgcirkel is een soort verzekering voor als ik hulp nodig heb.” En voegt eraan toe: “We leerden later via een Samen Buurten-sessie dat we werken volgens de ABCD-methode.”Deze projecten wekten de interesse van de GGZ en Windesheim. Docent-onderzoeker Urban Innovation, Carina Peek volgt beide projecten nu om van te leren en over te publiceren.
Download hier de PowerPoint van de BinnenHaven en VoorzorgCirkels.
Stem geven
De workshop van participatieprofessional Nanneke van der Heijden, ‘Stem geven aan mensen die je niet hoort of ziet’, richtte zich op inclusieve participatie binnen Samen-Buurtenprojecten. Deelnemers onderzochten hoe ze minder zichtbare groepen, zoals jongeren, verschillende culturen en mensen met een licht verstandelijke beperking, beter kunnen betrekken. Met praktijkvoorbeelden en een participatie-intentie-matrix werden vragen besproken als: wie wil je betrekken, hoe bereik je hen, en wat is het doel van je project? Aan de hand van een stappenplan gaf Nanneke aan: “Wees helder over de bedoeling van participatie en breng goed in kaart wie je nodig hebt om tot een breed gedragen resultaat te komen.”
Download hier de PowerPoint van Nanneke van der Heijden.
Impact maken en samenwerken
Frans van Zoest, verbindingsdeskundige bij Vilans, ging in op hoe vijf verschillende zorgzame gemeenschappen impact maken en samenwerken met het bestaande zorgsysteem. Er werd gesproken over hoe de maatschappij steeds meer zelf zorg draagt, terwijl de zorgsector zich richt op een meer gemeenschapsgerichte aanpak. Frans is betrokken bij vijf gemeenschappen: DAVA Werkgroepen, Fort Vreeswijk, Brummen Gezond, Stadsdorp Elsrijk en Kracht van Zuilen. Hij onderzoekt er hoe zij opereren en welke impact ze hebben. Hij ziet kracht in gemeenschapsgericht werken, samenwerking met externe partijen en een sterke focus op sociale impact. Als knelpunten signaleert hij structurele financiering en het vinden en behouden van vrijwilligers. Een aanrader voor verdieping vindt hij de podcastserie ‘Van zorg naar gewoon leven’ van Zilveren Kruis en Nederland Zorgt voor Elkaar.
Download hier de PowerPoint van Frans van Zoest
- 16.30 uur: Borrel op het ontmoetingsplein
Na een intensieve middag smeert ‘de borrel’ vele kelen en zoeken bekende en juist ontmoette ‘buurtverbinders’ elkaar op om geanimeerd na te praten. Vooral de vertegenwoordigers van burgerinitiatieven pakken er een stoel bij en gaan er samen nog even goed voor zitten.
Meer leren?
- Wil je ook deelnemen aan een Praktijklab en deel uitmalen van de leergemeenschap? Meld je aan
- De podcastserie Van zorg naar gewoon leven
Meer lezen?
