150 professionals in wonen, zorg, welzijn en community building bezochten op 25 juni het eerste halfjaarlijkse Communityfeest Samen Buurten in het Agora Theater in Lelystad. Een feestje was het zeker: er werd gezongen, er waren verhalen, drankjes en hapjes. Maar ook: kennis, ervaring en ontroering. Alle componenten voor een stevige impuls aan ‘de beweging van zorg naar leven in Flevoland via samen buurten’.
“De buurt, dat is wij samen, de buurt is iedereen, je ziet iemand struggelen, je laat hem niet alleen.” Deze refreinregels componeerde, zong en speelde Rob Stoop. De zaal zong mee. Samen met Alice Faber, Kim Sliggers en Paulien Haakma, vormt Rob vanmiddag de terugspeeltheatergroep van ‘De Zaak in Beweging’. In de plenaire theaterzaal ‘verbeeldden’ zij spontaan allerlei plukjes informatie en signalen die ze ‘ophaalden’ uit de zaal en tijdens de workshops.
Als eerste gaven ze vorm aan de woorden van Samen Buurten-projectleider Marijne Liese-Happel, die in een interview met Alice, de reden voor dit feestje en het vergezicht van de beweging Samen Buurten schetste: “We willen een stap maken van inspiratie naar actie”. Met een concreet doordacht kennisconcept wil Samen Buurten de samenlevingsopbouw en zorgzame gemeenschappen in Flevoland versterken en bevorderen door bruggen te slaan tussen de systeemwereld en de leefwereld.
Zo zijn er dit jaar praktijklabs van start gegaan waarin steeds een groep van zestien professionals gedurende een langere periode zichzelf en elkaar praktisch oefenen in ‘samen buurten’. Deze deelnemers maken automatisch deel uit van een - dus groeiende - leeromgeving. En zij ontmoeten elkaar dan weer twee keer per jaar tijdens een community-feest. Zo blijven de energie en kennis geborgd en worden nieuwe ervaringen op een inspirerende manier toegevoegd. “Alles is er al, weten we sinds twee jaar”, zegt Marijne. De kunst is nu om inzicht te krijgen in waar en hoe je de krachten in de samenleving kunt ophalen.
“En hoe doen jullie dat?” vraagt Alice aan de zaal. “We maken praatjes om verhalen op te halen”, is een reactie. Dat vertalen de theatermakers in praatjesmakers en verhalenvertellers. Kartrekkers en sociale dieren noemen de community builders in de zaal zichzelf. Dan is het tijd voor de workshops.
Workshop: Zorgzame gemeenschappen: aanjagers van de toekomst
Peter Sieben en Marieke Timmermann Van Weyond vertellen dat we echt in transitie zijn van zorg naar leven. “Er zijn al meer dan 2000 georganiseerde zorgzame gemeenschappen, in Nederland.” Zij tonen dit aan met vele - ook zeer succesvolle - voorbeelden vanuit verschillende perspectieven: de formele zorg en ondersteuning, zorgzame gemeenschappen en het systeem van overheid en zorgverzekeraars. “Het gewone leven is leidend,” zegt Peter. Drie grote bewegingen ondersteunen de transitie naar ‘vertrouwd thuis’: zorgtechnologie, reablement en community care. En, benadrukt hij: “Ontkoker en durf vertrouwde patronen en processen los te laten. Want ouderen zijn niet alleen een probleem, maar kunnen ook nog veel te bieden hebben, bijvoorbeeld door samen te leven met jongeren. Vroeger was gemeenschapskracht in verschillende zuilen, nu moeten we het opnieuw vinden in het middenveld tussen staat, markt en gemeenschappen.”
Bekijk hier de presentatie: Weyond_-_Peter_Sieben_en_Marieke_Timmermann.pdf
Workshop: Veroorzaak van zorg naar leven
“Als je vijf jaar oud bent, dan ben je op je creatiefst”, vertelt Peter Hoekstra. Hij is Veroorzaker bij De Samentafel en zou graag zien dat we allemaal zo creatief bleven. Dat is namelijk nodig om de beweging van zorg naar leven te maken. En die beweging is hard nodig om het langer zelfstandig wonen mogelijk te maken. Zeker gezien het personeelstekort, de vergrijzing en afnemende beschikbaarheid van mantelzorgers. Vanuit het gewone leven van mensen moeten we zorg aanvullend laten zijn in plaats van andersom. ‘Hoe kun jij een rol spelen in deze beweging?’ Was een vraag die Peter stelde, en beantwoordde. Volgens hem is het belangrijk om jezelf goed te kennen, om deskundigen aan je te verbinden en ook, om inwoners te vinden en te verbinden. Samen kun je dan aan een community bouwen. Onderweg kom je de nodige hobbels tegen. Hij noemt ze ‘turfsmurfen’, schotten en systeemkwesties. Creativiteit kan het verschil maken en je helpen om de beweging tóch voort te zetten.
Bekijk hier de presentatie: Van_zorg_naar_leven_-_Peter_Hoekstra.pdf
Workshop: Asset mapping, het onzichtbare zichtbaar maken
In een volle zaal zitten mensen in kleine groepjes aan tafels, en niet zonder reden. In haar workshop laat community builder, Irma Vroegop, de mensen in deze vorm de waarde van assetmapping zien. Assetmapping is op een frisse manier kijken naar de krachten en talenten die er in een buurt zijn. De focus ligt op what’s strong in plaats van what’s wrong. Om te ervaren hoe dat werkt, brengt Irma de deelnemers met elkaar in gesprek over hun eigen assets. Ze vraagt hen om met elkaar uit te wisselen wat ieder leuk vindt om te geven en om te delen. Er ontstaan levendige groepsgesprekjes. En al snel vult er zich een collage van assets.
Deze oefening laat zien dat er maar een paar mensen nodig zijn om assets van een buurt in beeld te brengen. Met de krachtenanalyse maak je het onzichtbare, zichtbaar en breng je de verschillende assets in beeld. Er is altijd meer dan je denkt, maar we zijn ons daar niet altijd van bewust. Het weten van het bestaan van assets creëert verbinding en saamhorigheid. Vandaaruit kun je samen verder bouwen aan een vitale gemeenschap. Irma geeft de aanwezigen daarvoor ook wat tools mee: straatjutten (ga de buurt in met elkaar en kijk goed om je heen), het goede gesprek aangaan (en maak samen een krachtenanalyse) en organiseer een Pas-op-de-plaats om te vieren dat er kracht en talent in de buurt is!
Tot slot deelt Irma nog Revella’s droom, die werkelijkheid werd. Revella is een betrokken buurtbewoonster die meer kleur in de wijk wenste. Nadat, tijdens het buurtjutten, haar kleurige plantjes in de boomspiegel bij haar huis waren gespot, groeide Revella’s droom van een groene geveltuin in haar straat tot een gezonde moestuin in haar buurt. Ook de betrokkenheid van buurtbewoners groeide mee. Een inspirerend voorbeeld van waartoe assetmapping kan leiden!
Bekijk hier de presentatie: Assetmapping_-_Irma_Vroegop.pdf
Workshop: Wooncoöperatie De BinnenHaven in Almere
Ze wonnen met hun woonconcept in 2017 de Who Cares -prijsvraag van toenmalig Rijksbouwmeester Floris Alkemade. Desondanks ligt de eerste steen nog niet op de andere, hoewel het wachten nu wel is op een bouwvergunning. Een enorme oefening in geduld betrachten de coöperatieleden en toekomstige bewoners van de duurzame wijk BinnenHaven in Almere. Een wijk die gebaseerd is op het hofjes-principe en een sterk accent legt op de buurt, onder meer met een zogenoemde buurthub. Hans van Bragt van wooncoöperatie De BinnenHaven en Carina Peek van Hogeschool Windesheim delen de successen en dieptepunten. “De gemeente Almere weet niet zo goed wat ze met ons als coöperatie aan moeten,” zegt Hans. “We schrijven nu zelfs mee aan een beleid voor wooncoöperaties.” Een bekende rechterlijke uitspraak, het Didam-arrest biedt sinds kort mogelijkheden voor wooninitiatieven om een eerlijke kans te krijgen bij bouwgrond die door een gemeente wordt aangeboden. Het woonconcept BinnenHaven voorziet in zo’n 90 duurzame woningen, waaronder een Care-b&b voor leden die (tijdelijk) behoefte hebben aan zorg. En een Vriendenhuis voor jonge mensen met een verstandelijke handicap. Zij zullen ook bijdragen aan klussen in de wijk. “We moeten regelmatig de buurt overtuigen dat ze iets aan ons zullen hebben,” zegt Hans. Carina Peek is sinds kort bij dit woonproject betrokken in het kader van een praktijkgericht onderzoeksproject van hogeschool Windesheim en GGD Flevoland. Doel is om inzicht op te doen en te delen - en om samen te leren van de ervaringen tot nu toe. Dit moet leiden tot handreikingen op gebied van context, werkwijzen en (besluitvormings)processen om andere initiatiefnemers, professionals, ondernemers en ambtenaren te ondersteunen.
Bekijk hier de presentatie: De_BinnenHaven_-_Hans_van_Bragt_en_Carina_Peek.pdf
Sessie Maak kennis met JIM, jouw ingebrachte mentor
Marit Agterhof van JIM legt uit waar JIM, jouw ingebrachte mentor voor staat. Wie kent jou en weet wat je nodig hebt? Wie bel je als je niet meer weet wat je moet doen? Wie vertrouw je? Jouw, JIM, jouw ingebrachte mentor, is een belangrijk persoon uit je eigen, natuurlijke context waarmee de hulpverlening kan en mag samenwerken. Dit is de JIM die ervoor kan zorgen dat je als hulpverlener geen pleister plakt, maar samen een duurzame verandering teweeg brengt.
Bekijk hier de presentatie: JIM_SamenBuurten.pdf
Zaadjes
Na afloop van de sessies komen de deelnemers nog een keer terug in de theater zaal en delen hun indrukken: ”Ik kreeg al zin om te buurtjutten,” zegt iemand. “En ik heb geleerd dat je moet kijken alsof je er voor het eerst bent,” voegt een ander toe. Marijne heeft de indruk dat er deze middag veel zaadjes gezaaid zijn. “Over een half jaar komen we weer samen om te zien hoe ze geplant zijn en groeien,” belooft ze.
Lied
Alle uitgewisselde kennis, ervaringen en indrukken kwamen door het ‘terugspel’ van de theatermakers diep bij de deelnemers binnen. Met als klapstuk de woorden waarmee Rob Stoop het refrein van zijn lied afsloot: “Blijf niet hangen in je oordeel, ga weg van het protocol, maar vind en verbind, geef jezelf een nieuwe rol. Zet je medemens centraal. De buurt is van ons allemaal.”
Lees meer:
